Οι φοβίες κατατάσσονται στις αγχώδεις διαταραχές και μπορούν να οριστούν ως επίμονοι και παράλογοι φόβοι για συγκεκριμένα αντικείμενα, δραστηριότητες, χώρους ή καταστάσεις, έχοντας σα συνέπεια το άτομο να αποφεύγει έντονα αυτό που φοβάται. Πλέον, συγκαταλέγονται στις πιο συχνές ψυχικές νόσους, ενώ ο επιπολασμός τους στο γενικό πληθυσμό σε παγκόσμιο επίπεδο κυμαίνεται από 3% έως 15% και εμφανίζουν μεγαλύτερη συχνότητα στις γυναίκες. Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων μπορεί να είναι από ήπια έως σοβαρή και σε κάποιες περιπτώσεις οδηγεί σε ανικανότητα ενός ατόμου να εργαστεί, να ταξιδέψει ή να αλληλοεπιδράσει με άλλους. Επίσης αξίζει να πούμε ότι οι ασθενείς αναφέρουν μεν ότι δεν μπορούν να ελέγξουν τα συναισθήματά τους, αναγνωρίζουν εντούτοις ότι η σοβαρότητα των φόβων τους δεν δικαιολογείται.
Οι φοβίες γενικά μπορούν να διακριθούν σε 3 μεγάλες κατηγορίες οι οποίες είναι:
- Αγοραφοβία (ο φόβος δηλαδή του να βρίσκεται κάποιος σε μέρη ή καταστάσεις από όπου η φυγή είναι δύσκολη ή που η παροχή βοήθειας μπορεί να μην είναι εφικτή σε περίπτωση εμφάνισης πανικού)
-Ειδική φοβία (Φόβος συγκεκριμένων αντικειμένων ή καταστάσεων)
-Κοινωνική φοβία (Φόβος ταπείνωσης ή αμηχανίας σε κοινωνικές περιστάσεις ή σε καταστάσεις όπου το άτομο πρέπει να επιτελέσει κάτι μπροστά σε κόσμο)
Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (DSM-5) οι πιο συχνές φοβίες είναι:
• Φόβος για ζώα: φόβος για σκύλους (cynophobia), γάτες (ailurophobia), μέλισσες (apiphobia), ή άλλα ζώα
• Φόβος σχετιζόμενος με το φυσικό περιβάλλον: φόβος για ύψη (ακροφοβία), νερό (υδροφοβία) ή φυσικά φαινόμενα όπως καταιγίδες
• Φόβος για αίμα-ένεση-τραυματισμό. (χαρακτηριστικά, άτομα που φοβούνται τις βελόνες ή τις επεμβατικές ιατρικές διαδικασίες)
• Φόβος καταστάσεων: φόβος πτήσης (aviophobia), για ανελκυστήρες ή για κλειστούς χώρους (κλειστοφοβία)
• Άλλο: π.χ. φόβος καταστάσεων που μπορεί να οδηγήσουν σε πνιγμό ή έμετο, φόβος δυνατών ήχων
Πώς δημιουργούνται οι φοβίες; Οι νευροβιολογικές και ψυχολογικές θεωρίες, καθώς και τα οικογενειακά πρότυπα, έχουν συμβάλει στην κατανόηση των υποκείμενων αιτίων των φοβικών διαταραχών. Βλέπουμε λοιπόν ότι στη δημιουργία των φοβιών εμπλέκονται γενετικοί-βιολογικοί (κληρονομικότητα), ψυχολογικοί (ύπαρξη ψυχικού τραύματος σε μικρότερη ηλικία) και περιβαλλοντικοί-κοινωνικοί παράγοντες (π.χ. πένθος-απώλεια-ανεργία).
Πολλές φορές οι φοβίες συνοδεύονται από σωματικά συμπτώματα, τα κυριότερα από τα οποία είναι:
-Ιδρώτας
-Αυξημένοι καρδιακοί παλμοί
-Αυξημένη αρτηριακή πίεση
-Δύσπνοια
-Ζάλη
-Τρόμος
-Διάρροια
-Δυσάρεστα γαστρεντερικά συμπτώματα
Τέλος, αναφορικά με τη θεραπεία αξίζει να αναφέρουμε τα εξής. Η θεραπεία των φοβικών διαταραχών συνήθως περιλαμβάνει ψυχοθεραπεία, φαρμακοθεραπεία ή συνδυασμό αυτών. Αρκετές μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η θεραπεία συμπεριφοράς και η CBT (Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία) είναι αποτελεσματικές στη θεραπεία των διαταραχών αυτών. Σε ορισμένες ειδικές φοβίες, μπορούμε να επιτύχουμε ικανοποιητικό αποτέλεσμα μέσω τεχνικών απευαισθητοποίησης ή έκθεσης στο φοβικό ερέθισμα, ενώ σε κάποιες άλλες περιπτώσεις ειδικής φοβίας, η ψυχοδυναμική θεραπεία βοηθά τους ασθενείς να αντιμετωπίσουν τραυματικά συμβάντα του παρελθόντος.
Εξάλλου, όσον αφορά τη φαρμακοθεραπεία στην αντιμετώπιση των φοβιών θα πρέπει να πούμε ότι χορηγούνται συγκεκριμένες κατηγορίες αντικαταθλιπτικών αλλά και αγχολυτικά, τα οποία προσφέρουν μεν ανακούφιση από τα συμπτώματα, δεν είναι όμως ικανά από μόνα τους να βοηθήσουν τον ασθενή να ξεπεράσει το πρόβλημα που αντιμετωπίζει, καθώς εκτός της φαρμακοθεραπείας χρειάζεται και ψυχοθεραπευτική παρέμβαση.
Για περισσότερες πληροφορίες μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μου!
Πηγές:
"Βασικά στοιχεία κλινικής Ψυχιατρικής" Ν.Μάνου
